Niedokrwistość – dieta

Najczęściej występująca niedokrwistość to anemia z niedoboru żelaza, często związana z przebiegiem chorób przewlekłych, wypadkami oraz obfitymi miesiączkami. zależna jest też od zwiększonych niedoborów żelaza przez nieprawidłowe wchłanianie, stany po resekcji lub stany zapalne przewodu pokarmowego.

Niedokrwistość z niedoboru żelaza:

Rozpoznajemy ją przez badania laboratoryjne jak również objawy kliniczne. W niedokrwistości łagodnej obserwujemy obniżenie stężenia hemoglobiny poniżej 10,0 g/d. , obniżony hematokryt oraz liczbę erytrocytów.

Zaliczana jest do niedokrwistości mikrocytowych , świadczy o tym objętość czerwone krwinki- MCV na poziomie niższym niż 82 fl. oraz hipodromicznych, gdyż stężenie średnie Hb- MCH wynosi Ważnym wskaźnikiem informującym o niedokrwistości jest zmienisz one stężenie ferrytyny, żelaza w surowicy, podwyższony poziom transferryny i zmniejszone jej wysycenie. Przyczyna niedokrwistości diagnozowana jest podczas wielu badań dodatkowych np. endoskopia różnych odcinków przewodu pokarmowego w celu zlokalizowania ewentualnego krwawienia. W przypadku wątpliwości, możliwe jest podanie próbne żelaza oraz następowy wzrost retikulocytozy.

Niedokrwistość z niedoboru żelaza powstaje w skutek obniżenia syntezy hemoglobiny oraz innych enzymów w których skład wchodzi żelazo, z powodu obniżenia poziomu tego pierwiastka we krwi. W ok 80% dotyczy ona kobiet – wyjaśnia dietetyk Anna Mruk.

Wyróżniamy trzy okresy niedokrwistości:

• utajony niedobór żelaza- sydreopenia bez niedokrwistości
• niedobór żelaza koniecznego do erytropoezy
• niedokrwistość z niedoboru żelaza

Objawy widoczne są już w okresie początkowym, należą do nich: osłabienie, bóle i zawroty głowy, brak łaknienia. Kolejnymi symptomami są senności i rozdrażnienie, szybkie męczenie się, apatia, kołatanie serca.

Stwierdza się bladość skóry, spojówek i śluzówek jamy ustnej, zmiany nabłonków, kruchość i łamliwość paznokci, nadżerki w kącikach ust, łamliwość włosów i przerzedzenie. Objawem występującym u dzieci jest zahamowanie wzrostu i przyrostu masy ciała. Często, na skutek długotrwałego niedoboru żelaza może wystąpić wybiórczy apetyt ( chęć spożywania kredy, krochmalu czy gliny), ból, wygładzenie oraz pieczenie języka, suchość skóry, bladość i prążkowanie paznokci, cienkie, łamliwe włosy.

Leczenie w przypadku dorosłych żelazo dostępne w tabletkach, dla dzieci syrop. Należy pamiętać, iż lepiej wchłaniane jest w kwaśnym środowisku więc zaleca się suplementację z Wit.C. W czasie ciąży oraz laktacji należy pamiętać o zażywaniu większej dawki żelaza w celu zapobiegania niedoborom.

Niedokrwistość towarzysząca chorobom przewlekłym:

Często występuje przy zakażeniach pasożytniczych, grzybiczych i bakteryjnych. Typowa dla nowotworów złośliwych, czasem podczas przewlekłej infekcji dróg moczowych oraz w przypadku chorób autoimmunologicznych.

W ciężkich postaciach tej anemii należy przetoczyć pacjentowi krew.

Niedokrwistość megaloblastyczna:

Związana jest z niedoborem witaminy B12 lub kwasu foliowego. Przyczyną jej powstania jest dieta nie dostarczająca niezbędnych składników odżywczych, w przypadku braku witaminy B12 anemia pojawia się podczas źle skomponowanej diety wegetariańskiej oraz nadużywania alkoholu, natomiast w niedokrwistości spowodowanej brakiem kwasu foliowego- świeżych zielonych warzyw oraz nadużywaniem alkoholu. W niektórych przypadkach przyczynami są przewlekłe choroby wątroby, wzrost zapotrzebowania, szczególnie w ciąży na kwas foliowy oraz nieprawidłowe wchłanianie składników odżywczych w przewodzie pokarmowym.

Objawami tego typu niedokrwistości jest uczucie pieczenia języka, zaburzenia smaku, utrata apetytu, nudności, zmniejszenie masy ciała, zaparcia lub biegunka. W przypadku nie wystarczającej podaży witaminy B12 występują zaburzenia neurologiczne: zaburzenia czucia w kończynach oraz ich drętwienie.

Leczenie opiera się na uzupełnieniu niedoborów składników odżywczych w diecie.

Niedokrwistość spowodowana utratą krwi:

Najczęściej występuje w następstwie urazów, jednak może pojawić się podczas powolnej, długotrwałej utraty krwi w przypadku krwawienia do światła przewodu pokarmowego.
Leczenie opiera się na uzupełnieniu niedoborów krwi.

Rzadziej występujące typy anemii to niedokrwistość hemolityczna, plastyczna oraz syderoblastyczna.

Objawiają się również brakiem koncentracji, osłabieniem organizmu, należy pamiętać aby w przypadku odczucia objawów anemii, udać się do lekarza i wykonać badanie morfologii krwi w celu zdiagnozowania przyczyny.

Profilaktyka anemii:

Bardzo ważna jest właściwa dieta, bogata w składniki które regulują procesy krwiotwórcze.

Żelazo – (składnik hemoglobiny) znajdziemy w czerwonym mięsie, wątrobie brokułach, szpinaku, warzywach strączkowych. Najlepiej przyswajalne jest żelazo hemowe- zawarte w produktach zwierzęcych, jednak cechuje się zdecydowanie wyższą kalorycznością. Dzienna dawka zapotrzebowania na żelazo wynosi- 16-19 mg u kobiet oraz 15mg u mężczyzn.

Witamina C – zdecydowanie poprawia wchłanianie żelaza, zawarta jest w owocach cytrusowych, żurawinie, dzikiej róży, natce pietruszki, szczypiorku oraz sałacie. Najlepiej więc łączyć produkty zwierające żelazo z bogatymi w witaminę C.

Witamina B6 i B12 – w przypadku ich niedoboru erytrocyty osiągają zbyt duży rozmiar i są nietrwałe, więc dochodzi do problemu z transportem tlenu i substancji odżywczych. Te witaminy znajdziemy w mięsie, wątrobie, produktach pełnoziarnistych, kaszach, serach żółtych, rybach, orzechach, drożdżach, awokado, bananach i ziemniakach.

Molibden – składnik odżywczy potrzebny w niewielkiej ilości, jednak wchodzący w skład enzymów, które przyswajają żelazo, dlatego jego suplementacja jest bardzo ważna, gdyż zapobiega wydalaniu go z organizmu. Znajduje się w produktach pełnoziarnistych, ryżu, mleku i przetworach, nasionach roślin strączkowych, jajach, szpinaku, pietruszce, pomidorach oraz żółtym serze.

Witamina E – chroni błony komórkowe przed szkodliwymi wolnymi rodnikami, znaleźć ją można w pszenicy, orzechach, migdałach, olejach, zielonych liściastych warzywach, razowym makaronie i pieczywie oraz kaszach. Norma spożycia dzienna powinna dostarczyć 10mg
Kwas foliowy pełni ważną rolę w podziale komórek, jego niedobór powoduje zmianę obrazu erytrocytów poprzez zaburzenie ich rozwoju. Zawarty jest w warzywach zielonych, produktach pełnoziarnistych, soku pomarańczowym oraz fasoli.

Cynk, miedź, kobalt – niezbędne w produkcji czerwonych krwinek. Ich niedobór utrudnia transport żelaza. Cynk znajduje się w razowym pieczywie, kaszy gryczanej, jajach, polędwicy, żółtym serze, pestkach dyni, kapuście. Miedź wchodzi w skład owoców morza, produktów pełnoziarnistych, grochu, warzyw strączkowych, czosnku, awokado oraz pomidorów. Kobalt znajdziemy w podrobach, cykorii, grzybach oraz szpinaku.

W celu prewencji i leczeniu niedokrwistości bardzo ważna jest odpowiednia zbilansowana dieta pokrywająca zapotrzebowanie na niezbędne składniki pokarmowe, w celu edukacji oraz skomponowania jadłospisu pomocnego w zwalczeniu dolegliwości związanych z niedokrwistością należy skontaktować się z dietetykiem, który skrupulatnie wyjaśni zasady żywienia w anemii i zmotywuje do podjęcia odpowiednich zmian w stylu odżywiania.

Przygotowała: dietetyk Anna Mruk, Geno-Med Kraków.