Dieta w chorobie nowotworowej

Rola dietetyka w chorobie nowotworowej- leczenie żywieniowe.

Podczas leczenia chorób nowotworowych bardzo ważną rolę odgrywa prawidłowe odżywianie. Prawidłowa dieta pomaga lepiej poradzić sobie pacjentowi z chorobą oraz jej leczeniem.

Warto wybierać produkty bogate w proteiny, zawierające wyższą wartość energetyczną oraz mikro i makroelementy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Dieta redukcyjna- ubogokaloryczna nie jest zalecana w leczeniu żywieniowych w chorobie nowotworowej, gdyż może doprowadzić do niedożywienia i niedoborów składników odżywczych.

Efekty uboczne jedzenia mogą sprawić trudności z jedzeniem oraz trawieniem pokarmów.

Niedożywienie :

Problem niedożywienia dotyczy 30-90% chorych. Czynniki od których jest zależne to rodzaj i umiejscowienie nowotworu, sposób leczenie, przebieg kliniczny oraz stopień złośliwości. Przyczyna niedożywienia jest nieprawidłowe odżywianie spowodowane trudnością w przyjmowaniu droga naturalną pokarmów: upośledzenie połykania, zaburzenia czynności przewodu pokarmowego, niedrożności i wymioty, utrata apetytu, mniejsza ilość pokarmów oraz obniżona kaloryczność, zmiany metaboliczne. Uważa się, że utrata 40-50% masy ciała, skutkuje śmiercią.

Rozróżnić można kilka etapów niedożywienia:

1. Niewystarczająca podaż składników odżywczych spowodowana ich małą podażą, nadmierną utratą lub zaburzeniem ich przemiany oraz zwiększonym zapotrzebowaniem.

2.Wyczerpanie zapasów ustrojowych

3. Zaburzenie procesów fizjologicznych i biochemicznych, występują nieznaczne objawy niedożywienia.

4. Widoczne objawy niedożywienia, następstwem są zmiany narządowe.

Rodzaje niedożywienia organizmu:

Wyróżniamy trzy typy niedożywienia.

Typ 1- niedożywienie

marasmus

– niedobory białkowo kaloryczne, przyczyną mogą być urazy, długotrwałe głodzenie oraz okresy pooperacyjne.

Charakteryzuje się spadkiem masy ciała które spowodowane jest ubytkiem masy mięśniowej, siła mięsni zostaje osłabiona, zmiany w układzie immunologicznym, niedokrwistość, zaburzenie funkcji krążenia, oddychania, trawienia oraz wchłaniania pokarmu, starcze rysy twarzy, suchość skóry, utrata włosów, obniżona temperatura ciała, zmiany stężenia białka i albumin w surowicy krwi nie zostały zaobserwowane w tym typie niedożywienia.

Typ 2- niedożywienie

kwashiorkor

– obserwowany jest spadek stężenia białka i albumin w surowicy krwi, obrzęki i zaburzenia w gospodarce wodno-elektrolitowej, zanik masy mięśniowej, pozostałe rezerwy tkanki tłuszczowej, wzrost masy ciała spowodowany obrzękami oraz zatrzymaniem wody w organizmie, szybko pogarszający się stan zdrowia chorego, postępujący rozwój niedożywienia w krótkim czasie, występująca nadwaga komplikuje zdiagnozowanie niedożywienia, co może być tragiczne w skutkach.

Typ3- niedożywienie

typu mieszanego

– połączenie dwóch poprzednich typów niedożywienia, występuje przy nasilonym wyniszczeniu, zachodzi znaczny spadek odporności komórkowej oraz masy ciała, obniżone stężenie białek, albumin, prealbuminy w surowicy krwi, zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, trudne do leczenia – rokowanie zależne jest od typu niedożywienia, które przeważa.

Przyczyną niedożywienia jest głodzenie się. Wyróżniamy dwa typy braku wystarczającej podaży składników odżywczych.

Głodzenie Proste

tzw. Niepowikłane, stopniowo zużywane są rezerwy tłuszczu i białka. W Ciągu pierwszych 24 godzin , zachodzi utrata glikogenu, zapotrzebowanie mózgu oraz erytrocytów w tym przypadku pokrywane jest z glicerolu tkanki tłuszczowej, aminokwasów z mięśni oraz mleczanów. Kolejne zostają zużyte związki ketonowe, dochodzi do ograniczenia katabolizmu białek w mięśniach.

Głodzenie powikłane

to ograniczenie podaży składników odżywczych, spowodowane jest zaburzeniami metabolicznymi, ciężkim urazem lub chorobą o zaostrzonym przebiegu.

Tempo metabolizmu obniża się, jednak dochodzi do wyrzutu hormonów metabolicznych, co skutkuje podwyższeniem przemiany materii. Regeneracja uszkodzonych tkanek, prowadzi do rozpadu białek ustrojowych. Dochodzi do zaburzeń gospodarki węglowodanowej.

W celu zdiagnozowania i określenia postępu niedożywienia, podstawowym badaniem jest

Ocena stanu odżywienia

. Dokonywana jest przy pomocy kwestionariuszy.

Informacje potrzebne do wdrążenia leczenia dostarcza

wywiad żywieniowy

. Przedstawia on informacje o podaży składników odżywczych, ograniczeniu przyjmowania posiłków, zaburzeniach łaknienia, stosowaniu farmakoterapii.

Badania antropometryczne:

Sposoby oceny stopnia odżywienia.

– w czasie 3 miesięcy stwierdzona utrata masy ciała o 10%

-ocena poziomu wskaźnika BMI (różnica masy ciała w stosunku do wzrostu do kwadratu)

• >30 kg/m² – duża nadwaga
• 25-29,9 kg/m² – nadwaga
• 20-24,9 kg/m² – prawidłowy stan odżywienia
• 17-19,9 kg/m² – ryzyko niedożywienia (w tej sytuacji wskazane jest leczenie żywieniowe)
• <17 kg/m² – niedożywienie (w tej sytuacji konieczne jest leczenie żywieniowe).

-pomiar grubości fałdu skórnego – dokonujemy go nad mięśniem trójgłowym niedominującego ramienia.

Badania biochemiczne:

– obniżenie poziomu albuminy > 3,5 g/dL.

– miara poziomu prealbumin

– PNI – prognostic nutritional index

 

Badania immunologiczne:

– analiza całkowitej liczby limfocytów- CLL

CLL=% limfocytów x liczba limfocytów/100 , prawidłowy poziom to wynik

powyżej 1500 w 1 mm 3 krwi obwodowej. Wartości poniżej 800 może oznaczać upośledzenie stanu odżywienia jak również zaburzenie odporności.

-oznaczenie bilansu azotowego

Bilans azotowy jest różnicą pomiędzy zawartością azotu dostarczoną z pożywieniem i wydaloną z organizmu. Azot wydalany jest przez nerki w ok. 90%. Ujemny bilans oznacza niedostateczną podaż energii oraz białka, obserwowany jednak jest też w przypadku sytuacji zakażenia, unieruchomienia oraz dysfunkcji nerek. Gdy organizm odbudowuje swoje rezerwy (faza anaboliczna) obserwowany jest dodatni bilans azotowy.

Wpływ niedożywienia na postęp leczenia choroby nowotworowej:

Poziom zapotrzebowania na białko w okresie leczenia oraz rekonwalescencji wzrasta minimum dwukrotnie. Obniżony poziom albumin ma związek z częstym występowaniem powikłań pooperacyjnych, ma to wpływ na czas pobytu chorego na oddziale oraz odroczenie uzupełniającej terapii tj. chemioterapia, radioterapia.

Żywienie w chorobie nowotworowej:

Dieta jest bardzo istnym elementem kuracji w zwalczaniu powikłań i nowotworów. Zapewnia właściwe funkcjonowanie, często wyniszczonego organizmu. Sposób doboru ilości i jakości produktów jest bardzo istotny, należy skupić się na uzupełnieniu niedoborów pokarmowych. Odpowiednio skomponowany plan żywieniowy pomaga uniknąć spadkowi masy ciała, zapobiegając niedożywieniu, co za tym idzie wyniszczeniu organizmu. W przypadku stosowania odpowiedniej diety, walka z chorobą jest ułatwiona poprzez wzmocnienie układu odpornościowego.

Zalecenia żywieniowe:

W tworzeniu jadłospisu pod uwagę bierzemy stadium choroby, stosowane leczenie oraz sposób reakcji organizmu na farmakoterapię, wiek i stan odżywienia organizmu, od tych czynników zależna jest modyfikacja diety.

Ważnym elementem jest uwzględnienie wzrostu zapotrzebowania na energię i białko, podaż niezbędnych składników odżywczych: białko, węglowodany oraz tłuszcze w proporcji odpowiedniej, odpowiednia ilość płynów, odciążenie zajętego narządu istotne w przypadkach nowotworów przewodu pokarmowego.

Istotne jest uwzględnienie preferencji żywieniowych pacjenta.

Częstotliwość posiłków powinna być stała, w ilości 4-5 razy dziennie. Zalecane przerwy pomiędzy posiłkami to 3-4 godziny, co zapewni odpowiednią podaż składników odżywczych i uczucie sytości pomimo niewielkich porcji.

W diecie podstawowej zapotrzebowanie na białko wynosi 10-15% dziennego zapotrzebowania, w diecie pacjentów onkologicznych bardzo ważna jest zwiększona podaż białka do 15-20%. Pamiętać należy o zachowaniu proporcji 1:1 białka pochodzenia zwierzęcego i roślinnego.

Węglowodany powinny znaleźć się w diecie w ilości 55% dziennego zapotrzebowania energetycznego. W przypadku nowotworów przewodu pokarmowego należy zwrócić uwagę na produkty gruboziarniste, mogą one nasilać stany chorobowe, powodować bóle brzuchs, biegunki i wymioty. Warzyw i owoców nie należy podawać na surowo, najlepiej w formie lekko rozgotowanej oraz rozdrobnionej. Równie dobrym sposobem przygotowania ich jest przyrządzanie koktajli mlecznych z owocami.

Zaleca się wykluczyć z posiłków węglowodany proste, cukier ciastka i słodycze mogą nasilić objawy choroby.

Tłuszcze należy uwzględnić w 25-30% zapotrzebowania energetycznego. Ryby, oleje roślinne orzechy i nasiona to najbardziej zalecane ich źródło. Zwierają dużą zawartość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, których obecność jest bardzo ważna w diecie ze względu na możliwość wchłaniania witamin o działaniu antyoksydacyjnym: A, D, E, K.

Doskonałym ich źródłem są: marchew, pomidory, dynia, morele, pomarańcze, brzoskwinie, truskawki, porzeczki, borówki, maliny, ciemne winogrona. Witamina te należy dostarczać w formie pokarmu do organizmu, wyjątkiem jest suplementacja zalecona przez lekarza w przypadku dużych niedoborów bądź sytuacji upośledzonego wchłaniania.

W przypadku problemu z uzupełnieniem zapotrzebowania na dane miko i makroelementy należy wdrążyć do diety specjalne, gotowe preparaty odżywcze przygotowane z myślą o pacjentach onkologicznych.

Płyny zalecane są w ilości 2 litrów dziennie, jadłospis powinien w tym przypadku bazować na niegazowanej wodzie mineralnej lub słabych naparach herbacianych. Kawa zbożowa, kompoty bez dodatku cukru oraz świeżo wyciskane soki są również zalecane. Dopuszczalna jest 1 filiżanka kawy naturalnej, jeżeli nie występuje nietolerancja laktozy- z chudym mlekiem.

Dieta w radioterapii i chemoterapii:

Podstawową metodą leczenia nowotworu jest chemioterapia , przy zastosowaniu naturalnych i syntetycznych leków zwanych cytostatykami. Wykazują one działanie toksyczne na komórki nowotworowe polegające na zaburzeniu cyklu komórkowego nowotworu ,a więc spowodowaniu zahamowania rozwoju i podziału komórek nowotworowych lub ich unicestwieniu (śmierci). W okresie chemioterapii niezwykle ważny jest odpowiedni sposób odżywiania. Dieta pacjenta musi być odpowiednio skomponowana , aby zminimalizować skutki uboczne jakie mogą wystąpić w wyniku chemioterapii i radioterapii. Chodzi o to, aby chory dzięki prawidłowemu odżywianiu nie odczuwał dużego osłabienia, utrzymał masę ciała na stałym poziomie, co wpłynie na lepsze samopoczucie i szybszy powrót do zdrowia.

Przy układaniu jadłospisu na okres terapii przeciwnowotworowej należy uwzględnić występujące nieprawidłowości związane z zastosowaniem chemioterapii takie jak :

• utrata apetytu spowodowana zmianą odczuwania smaku i zapachu ( metaliczny posmak w ustach
• nadwrażliwość jamy ustnej i gardła ( problemy z dziąsłami i zębami),
• nudności
• biegunki,
• zaparcia
• ogólne złe samopoczucie związane z osłabieniem organizmu.

Aby poradzić sobie z problemami żywieniowymi w tym trudnym okresie należy przestrzegać poniższych zasad:

1. Posiłki powinny być komponowane z produktów , które chory lubi jeść nawet w czasie choroby

2. Powinny być przygotowywane ze świeżych produktów, które można zamrozić ,żeby można było odgrzać w okresie kiedy choremu zabraknie sił , aby samodzielnie przygotować posiłek.

3. Należy próbować nowych produktów z uwagi utratę apetytu czy zmianę odczuwania smaku i zapachu. Czasem można pozwolić na jakąś ulubioną słodką przekąskę, żeby sprawić przyjemność choremu.

4. Posiłki, które pacjent lubi, może jeść o każdej porze dnia. Dobrze jest , gdy są spożywane w towarzystwie rodziny i przyjaciół.

5. Zaleca się zjadanie 6-8 niewielkich posiłków co 3-4 godziny. Uniknie się w ten sposób uczucia przejedzenia oraz można w ten sposób zapobiec nudnościom i wymiotom.

6. Płyny powinno się przyjmować między posiłkami, a nie z posiłkiem

7. Można wprowadzić preparaty żywieniowe przeznaczone dla pacjentów onkologicznych.

8. W celu zaostrzenia apetytu chory powinien jak najwięcej przebywać na świeżym powietrzu i w miarę możliwości jak najwięcej spacerować.

9. Aby zminimalizować dolegliwości związane z nadwrażliwością jamy ustnej i gardła należy rozdrabniać posiłki, unikać kwaśnych soków i owoców oraz wykluczyć ostre przyprawy.

10. Jeżeli występuje biegunka, trzeba pić duże ilości płynów- około 2 litry dziennie, zrezygnować z produktów nasilających biegunki, takich jak : mleko i produkty mleczne oraz produkty zawierające dużo błonnika pokarmowego. Chory powinien unikać tłustych i ciężkostrawnych potraw . Powinien spożywać produkty będące źródłem potasu np. pomidory, banany.

11. Przy zaparciach należy spożywać posiłki regularnie, pić 8-10 szklanek wody dziennie oraz jeżeli nie ma przeciwwskazań , stosować dietę bogatą w błonnik pokarmowy ( stopniowo wprowadzane : pieczywo pełnoziarniste. płatki owsiane, grube kasze, warzywa i owoce ze skórką).

12. Metaliczny posmak w ustach mogą zneutralizować naturalne przyprawy ziołowe.

Detoksykacja w chemioterapii:

W trakcie najbardziej toksycznego zabiegu w leczeniu raka bardzo ważna jest detoksykacja- ciało ciężko pracuje aby wyeliminować chemiczne substancje, metale ciężkie oraz inne toksyny uzyte do walki z nowotworem. Najbardziej obciążonymi organami są wątroba i nerki, przez co najczęściej dochodzi do ich uszkodzenia. Substancje szkodliwe wnikają w mięśnie oraz kości. Podstawowym sposobem na oczyszczenie organizmu jest picie dużej ilości wody oraz spożycie błonnika pokarmowego. Wiąże on toksyny wydalane przez wątrobę i wydala przez układ trawienny. Warto zwrócić uwagę na dużą podaż roślin strączkowych, warzyw oraz owoców.

Nasiona babki jajowatej (Psyllium) sa rewelacyjnym źródłem błonnika, konieczne jest unikanie rafinowanego cukru, mięsa, tłuszczu zwierzęcego, produktów zawierających barwniki, złe nasycone tłuszcze, nadmiaru soli. Ważne jest zachowanie proporcji przyjmowania 5x większej dawki potasu w porównaniu do soli. Ważna jest podaż magnezu, wpływa odkwaszająco na komórki które dzięki temu produkują więcej energii.

Należy spożywać dużą ilość warzyw, szczególnie kapustnych. Najbardziej zalecana jest żywność organiczna, niestety wiąże się to z wyższymi kosztami. W celu usunięcia toksyn z organizmu bardzo pomocne są ziołowe herbatki, pokrzywa, krwawnik, skrzyp szałwia czy nagietek. Regenerują one również układ krwionośny. Mniszek natomiast wykazuje świetne działanie w regeneracji wątroby.

Suplementacja ekstraktu z pestek winogron jest 50x skuteczniejszą alternatywą od witaminy C w prewencji wzrostu komórek nowotworowych. Jego stosowanie jest zalecane długo po zakończeniu chemioterapii w celu zabezpieczenia organizmu przed przerzutami.

Dieta antyoksydantowi bogata w flawonoidy:

Składa się z żywności bogatej w witaminę C, E, Lipogen- zawarty w pomidorach, różowych grejpfrutach oraz morelach, beta-karoten- marchew, pomidory, czerwona papryka, morela, suszone śliwki, Bioflawonoidy, Luteina, KoenzymQ10, Cynk, Selen, Miedź, Mangan.

Ziołem najbardziej zalecanym w detoksykacji jest oregano, goździki, szafran indyjski oraz cynamon i bazylia. Świetnym sposobem na oczyszczenie wątroby jest spożywanie koktajli z cytryny, jabłek, żurawin, czerwonego buraka i marchwi. Napojem zalecanym w codziennej diecie jest zielona herbata.

Czosnek-

naturalny antybiotyk. Wykazuje on działanie antynowotworowe. Przez ograniczenie dopływu krwi do guzów nowotworowych, jednak ważne aby spożywać go w formie surowej, suplementy z czosnku nie wykazują tak pozytywnego działania. Zawarta w warzywie Allicyna to broń przeciw infekcjom, drożą, bakterią oraz wirusom. Wzmacnia siły obronne organizmu oraz hamuje rozwój komórek nowotworowych, łagodzi też skutki uboczne chemio i radioterapii. Ponadto czosnek chroni DNA, wzmaga produkcję melatoniny. Neutralizuje on wolne rodniki. Ryzyko zachorowania na nowotwory jest zdecydowanie mniejsze gdyż wzmaga on system immunologiczny.

Podczas chemioterapii dochodzi do zniszczenia naturalnej flory jelit, grzybica jamy ustniej jest często spotykanym następstwem. Należy przyjmować probiotyki, zawarte w porduktach mlecznych(kefir, jogurty). Zależy nam na odbudowaniu prawidłowej flory bakteryjnej. Zalecanym składnikiem diety jest

woda kokosowa-

pomaga ona utrzymac odpowiednią temperaturę ciała oraz doskonale nawilża. Dotlenia komórki i dostarcza niezbędne składniki odżywcze wzmacniając układ immunologiczny i oczyszczając przewód pokarmowy, doprowadza do równowagi pH oraz działa pozytywnie w prewencji nowotworów. Woda kokosowa pomaga uzyskać prawidłową pracę nerek oraz wzmacnia słabe krążenie krwi. Bogata w witaminy, jest źródłem elektrolitów oraz soli naturalnych (potasu i magnezu), bierze więc udział w regulacji ciśnienia krwi, zmniejsza tworzenie się zbędnej płytki krwi. Jej działanie przeciwzapalne prowadzi również do zmniejszenia obrzęków rąk i stóp, działa prewencyjnie przeciw obrzękom rąk i stóp i zaburzeniom krzepnięcia krwi, rozpuszcza kamiennie nerkowe, poprawia gojenie się ran, elastycznośc skóry, opóźnia starzenie się skóry.

Zawiera ona pięć elektrolitów potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu: potas, sód, fosfor, wapń, magnez. Skład wody kokosowej jest podobny do osocza krwi. Zawiera też cytokiny, w komórkach nimi leczonych nie dochodzi do zwyrodnień, co mniejsza ryzyko chorób.

Po chemioterapii wprowadzamy bezwzględny zakaz spożywania alkoholu, kawy i innych używek, gdyż ich metabolizm zachodzi w osłabionej wątrobie.

W czasie oczyszczania wątroby bardzo ważna jest aktywność fizyczna, należy dobrać ją indywidualnie do chorego stawiając na delikatny niewyczerpujący trening.

Zalecenia w hormonoterapii:

Najczęściej stosowana forma leczenia w przypadku kiedy powstanie nowotworu uzależnione jest od czynników hormonalnych, np. nowotworu piersi, macicy, jajnika czy prostaty.

Często podczas leczenia masa ciała pacjenta wzrasta, wskazane jest trzymanie i nie przekraczanie zapotrzebowania kalorycznego.

Dieta w rekonwalescencji:

Jest to okres powrotu do pełni sił po przebyciu ciężkiej choroby. Ze względu na duże obciążenie dla organizmu, czasowe unieruchomienie, strach, stosowane leki oraz strach związany z chorobą, organizm jest bardzo osłabiony. Należy wraz z opieką żywieniową sprawować opiekę najbliższych osób chorego oraz psychologa. Często występuje brak apetytu oraz mus eliminacji niektórych produktów ze względu na chorobę.

Posiłki muszą zawierać mikro i makroelementy w proporcji zgodnej z normami żywieniowymi. Doprowadzenie organizmu do równowagi metabolicznej, przywrócenie odpowiedniej masy ciała i uzupełnienie niedoborów jest celem leczenie żywieniowego.

Sposób przygotowania potraw odgrywa bardzo dużą rolę, zalecane jest przyrządzanie diety łatwostrawnej. Należy ograniczyć podaż błonnika pokarmowego, warzywa i owoce podawać bez skórki, rozdrabnianie ich powoduje, że włókno roślinne zdecydowanie mniej pobudza perystaltykę jelit.

Posiłki należy spożywać 5-6 razy na dobę, zwracając uwagę na nie wielką ich objętość oraz spożycie nie później niż 3 godziny przed snem ostatniej porcji.

Produkty przeciwwskazane w okresie rekonwalescencji:

Gruboziarniste produkty, tłuste mięso, podroby, sery pleśniowe, konserwy, zupy zawiesiste i tłuste na wywarach kostnych, grzyby, warzywa wzdymające, nasiona roślin strączkowych, owoce i warzywa marynowane, tłuste sosy, śmietana, smalec, słonina, boczek, ostre przyprawy, słodkie wyroby piekarnicze, napoje alkoholowe, mocna kawa i herbata, słodkie napoje gazowane.

Zalecane są produkty świeże, przyrządzane bez tłuszczu, zalecany jest tylko podawany na surowo (np. oliwa z oliwek do sałatki), doprawianie potraw łagodnymi przyprawami, pobudzającymi upośledzoną perystaltykę jelit.

Leczenie żywieniowe obejmuje:

-diety przemysłowe- żywienie doustne

-diety przemysłowe- żywienie dojelitowe

-mieszaniny odżywcze- żywienie dożylne

Żywienie dojelitowe polega na dostarczeniu odpowiedniej ilości elektrolitów, energii, witamin, białka, pierwiastków śladowych oraz wody do przewodu pokarmowego. Można stosować je drogą doustną, przez zgłębnik lub przetokę odżywczą. Stosowane są diety przemysłowe zawierające odpowiednią ilość niezbędnych składników.

Diety przemysłowe ONS

–

oral nutritional supplements

, stanowią metodę dojelitowego żywienia, występują w różnych smakach, służą jako uzupełnienie diety naturalnej w składniki niezbędne oraz uzupełnienie niedoborów.

Wyróżniamy podział ONS względem kaloryczności diety:

-hipokaloryczne (0,5-0,9 kcal/ml diety)

-izokaloryczne (1-1,2 kcal/ml diety)

-hiperkaloryczne (1,3-2,4 kcal/ml diety)

Badania dowodzą skuteczność lecznia ONS poprzez zmniejszenie śmiertelności, przy większej podaży kalorii oraz skuteczne zwiększenie masy ciała pacjentów.

Zalecenia do leczenia żywieniowego:

• spodziewany brak możliwości zastosowania diety doustnej przez ponad 7 dni,
• obecne lub zagrażające niedożywienie,
• brak możliwości utrzymania dziennego spożycia pokarmów >60% zalecanej normy przez ponad 10 dni,
• okres poprzedzający duży zabieg operacyjny z zakresu chirurgii onkologicznej w obrębie jamy brzusznej (np. pankreatoduodenektomia, gastrektomia) lub okolicy głowy i szyi – rutynowe 5–7-dniowe przedoperacyjne wsparcie żywieniowe.

Żywienie dojelitowe można stosować w przypadku braku przeciwwskazań takich jak:

Niedrożność przewodu pokarmowego lub przeszkoda znajdująca się w jelitach, niedokrwienie jelit, ciężki wstrząs, nieustępliwe biegunki lub wymioty, zaburzenia wchłaniania z przewodu pokarmowego lub obecność przetoki przewodu pokarmowego z towarzyszącym brakiem możliwości korzystania z odcinka jelita poniżej przetoki.

Przygotowała: dietetyk Anna Mruk, Geno-Med Kraków.