Produkty wzbogacone i kwas foliowy ważny w diecie

Kwas foliowy w którego skład wchodzi zasada pterydynowa, kwas p-beaminobenzoesowy oraz glutaminowy , naturalnie występuje jako foliany, które od kwasu foliowego różnią się utlenieniem pierścienia pterydyny i resztami kwasu glutaminowego. Kwas foliowy wykazuje wpływ na metabolizm kwasów nukleinowych i aminokwasów.

Kwas tetrahydrofolinowy dostarcza i przenosi jednowęgle związkom odpowiedzialnym za podział komórek i budowanie kwasu nukleinowego , przemiany i syntezę aminokwasów. Dzięki tym cechom wynika, że foliany i kwas foliowy w zbyt małej ilości dostarczany w diecie, może zakłócić ciągłość procesów zachodzących w organizmie człowieka i zakłócić funkcje komórkowe.

Foliany zawarte są w produktach roślinnych jak i tych pochodzenia zwierzęcego.

Surowe i mrożone warzywa dostarczają ich zdecydowanie najwięcej: szpinak, brokuły, brukselka, szparagi, zielony groszek, kapusta, jamruż, kiełki, bob pieruszka, orzechy (60-90 miligram/100g) nasiona słonecznika, pełnoziarniste produkty zbożowe zawierają najwięcej folianów spośród produktów roślinnych.

Produkty pochodzenia zwierzęcego zawierające najwięcej kwasu foliowego to: wątróbki, jaja oraz sery .

Foliany wrażliwe są na działanie tlenu, pH środowiska, wysokiej temperatury oraz promieni słonecznych, sprawia to , że część związków ulega rozkładowi- często waha się to w 50%-100% ich zawartości w produkcie.

Problemem istotnym jest biodostępność, może zaburzyć skład diety, przyjmowanie leków, interakcje pomiędzy składnikami posiłków, stan fizjologiczny (np. zaburzenie wchłaniania w skutek przebywanych chorób i zaburzeń funkcjonowania organizmu) , stosowanie używek i suplementów.

Rzeczywista biodostępnośc folianów wynosi od 30-80%, w przypadku podaży syntetycznego kwasu foliowego w charakterze suplementu diety wzrasta nawet do 100%.

Ze względu na wysoka wrażliwość folianów oraz niską biodostępność, niedobory kwasu foliowego należą do najczęściej diagnozowanych awitaminoz wśród populacji.

Spożycie zalecane dla dorosłej osoby to 400 miligram/ dzień, u kobiet ciężarnych zapotrzebowanie na suplementację kwasu foliowego wzrasta od 600 miligram dziennie .

Przyczyną wysokiej ilości niedoborów folianów w diecie polskiego społeczeństwa jest:

• niedostateczna podaż w diecie kobiet ciężarnych, ze względu na zwiększone zapotrzebowanie,
• u osób starszych w wyniku zmiejszonego wchłaniania w układzie pokarmowym oraz niedostatecznym spożyciem w diecie surowych warzyw i owoców,
• u dzieci i młodzieży, spowodowane spożywaniem większej ilości żywności wysoko przetworzonej.

Skutki niedoboru kwasu foliowego:

• powikłania w trakcie ciąży oraz zaburzenia rozwoju płodu,
• niedokrwistość megaloblastyczna
• poziom homocystainy wzrasta,
• większe ryzyko rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego,
• przyczynić się może do rozwoju chorób nowotworowych,
• zaburzenia układu nerwowego.

Aby zapobiec niedoborom folianów w diecie, należy urozmaicić ją o dodatkowo fortyfikowane produkty, często są one bogate również w witaminy z grupy B, C, D, wapń i żelazo. Zalecane jest spożycie mąk z dodatkiem folianów, w przypadku grup ryzyka warto zwrócić uwagę na zawartość folianów w wyrobach zbozowych, często są one dosładzane jak w przypadku np. płatków śniadaniowych, należy uważnie czytać skład produktów dostępnych na rynku.

Długotrwałe spożycie kwasu foliowego może przyczynić się do niedoboru witaminy B12 , więc ważna jest kontrola podaży składników odżywczych.
W zbyt dużej podaży może wspomóc rozwój nowotworów oraz zaburzenia układu nerwowego.

Ważna więc jest uprzednia ocena spożycia kwasu foliowego przez pacjenta oraz umiejętne i dokładne sprecyzowanie zapotrzebowania na ten składnik odżywczy.

Opracowanie: Dietetyk Anna Mruk – Geno-Med Kraków.